«Φάγαμε τον γάιδαρο και μας έμεινε η ουρά»
Μηχανική μετάφραση: “we ate the donkey and the tail was left”
Αυτή η απλή καθημερινή φράση που περιγράφει μέσω της ελληνικής λαϊκής κουλτούρας την αισιοδοξία ότι μια δύσκολη κατάσταση φτάνει επιτέλους στο τέλος της θα είχε την αστεία απόδοση που βλέπετε στα αγγλικά αν χρησιμοποιούσαμε έναν μηχανικό μεταφραστή. Ένας άρτιος εξελιγμένος μηχανικός μεταφραστής θα μετέφραζε με ακρίβεια τις λέξεις και την πρόταση που του δόθηκε δίνοντας το παραπάνω παράλογο αποτέλεσμα.
Μια οποιαδήποτε γλώσσα, αποτελεί έναν συνεχώς εξελισσόμενο ζωντανό οργανισμό, με τον χαρακτήρα του, τις «παραξενιές» και τα ιδιώματά του. Αν θελήσουμε να συνδέσουμε τη γλώσσα αυτή με μια άλλη, όσο κι αν προσπαθήσουμε να το επιτύχουμε με μηχανικά μέσα, είναι αδύνατον να πάρουμε απόλυτα σωστό αποτέλεσμα, διότι η γλώσσα απευθύνεται από ανθρώπους σε ανθρώπους και μόνο άνθρωπος μπορεί να συνδέσει με τον ιδανικότερο τρόπο τα δημιουργήματά του. Θα αναφερθούμε σε 5 βασικούς λόγους για τους οποίους η μηχανική μετάφραση δεν θα αντικαταστήσει ποτέ τους μεταφραστές.
1. Οι μηχανές δεν μπορούν να αντιληφθούν την διαφορετικότητα των πολιτισμών.
Κάθε γλώσσα βασίζεται στον πολιτισμό που την έχει δημιουργήσει. Έτσι αποτελείται από λέξεις, ονόματα και ιδιώματα που πολλές φορές έχουν διαφορετική σημασία και διαφορετικό νόημα σε μια άλλη γλώσσα. Υπάρχουν μοναδικά λεξικολογικά στοιχεία και αργκό εκφράσεις που μόνο ο ανθρώπινος νους μπορεί να καταλάβει και να αποδώσει. Αν μια μηχανή προσπαθήσει να αντικαταστήσει την ανθρώπινη φύση και να πραγματοποιήσει μια μετάφραση λέξη προς λέξη, το πιθανότερο αποτέλεσμα είναι να χαθεί το νόημα της φρασεολογίας αλλά κυρίως να χαθεί το συναισθηματικό φορτίο που μια φράση θέλει να περιγράψει.
2. Οι μηχανές δεν μπορούν να συνδέσουν νοηματικά τις λέξεις μέσα στο πλαίσιο ενός υπάρχοντος κειμένου.
Σε κάθε γλώσσα υπάρχουν λέξεις που η σημασία τους ποικίλει ανάλογα με την φράση στην οποία βρίσκονται. Μια μηχανή δεν έχει την ευφυΐα να αντιληφθεί κάθε φορά ποια σημασία θέλουμε να αποδώσουμε σε μια λέξη μέσα σε ένα κείμενο. Ο επαγγελματίας μεταφραστής με την αντίληψη και την αίσθηση του νοήματος του κειμένου που μεταφράζει είναι σε θέση να συνδέσει τη λέξη με το κείμενο και να της δώσει το νόημα εκείνο που συνδέεται με τη φιλοσοφία και το περιεχόμενό του.
3. Όσο και να εξελιχθεί μια μηχανή μετάφρασης, δε μπορεί να “σκεφτεί” όπως ο επαγγελματίας μεταφραστής.
Η γλώσσα είναι ένας ζωντανός οργανισμός που εξελίσσεται μεταλλάσσεται και προοδεύει μέσα σε μια κοινωνία καλούμενη πρωτίστως να εξυπηρετεί τις ανάγκες των ανθρώπων που την χρησιμοποιούν. Μια μηχανή μετάφρασης, άρτια προγραμματισμένη και ολοκληρωμένη, υπακούει σε ένα συγκεκριμένο λογισμικό και δεν είναι σε θέση να εξελιχθεί και να ακολουθήσει τη ζωντανή ροή και πρόοδο μιας γλώσσας. Ο επαγγελματίας μεταφραστής ζει, βιώνει και εξελίσσεται μέσα σε μια κοινωνία και έχοντας λάβει την απαραίτητη επιστημονική κατάρτιση, έχει την ευχέρεια να αντιληφθεί τις γλωσσικές αλλαγές και να τις μεταφέρει με τον καλύτερο τρόπο σε μια άλλη γλώσσα. Άλλωστε η επαγγελματική του κατάρτιση δεν σταματά στις σπουδές του αλλά συνέχεια επιμορφώνεται έτσι ώστε να είναι πάντα σε θέση να παρακολουθεί παράλληλα την εξέλιξη των γλωσσών με τις οποίες δραστηριοποιείται.
4. Οι μηχανές δεν μπορούν να μεταφέρουν το ύφος και τον τόνο.
Μια μηχανή μετάφρασης δεν έχει συναίσθημα και δεν μπορεί να μεταφέρει και να τονίσει στα σημεία που πρέπει το συναισθηματικό ύφος και φορτίο ενός κειμένου. Είναι ψυχρή και τα αποτελέσματά της είναι μέτρια έως αστεία σε λογοτεχνικά και θεατρικά κείμενα, σε κείμενα με χιουμοριστικό ή ειρωνικό ύφος, σε κείμενα με λογοπαίγνια και μεταφορές. Ειδικά στην ποίηση και στην πεζογραφία χάνεται εντελώς το νόημα και είναι πλήρως αποτυχημένο το όποιο αποτέλεσμα.
5. Η μετάφραση δεν είναι ολοκληρωμένη χωρίς την ανθρώπινη παρέμβαση.
Αν καταφέρναμε με έναν μαγικό τρόπο να ξεπεράσουμε τους 4 παραπάνω λόγους και να χρησιμοποιήσαμε μια μηχανή μετάφρασης με εξελιγμένη τεχνητή νοημοσύνη και πάλι στο τέλος της μετάφρασης λίγο πριν δώσουμε το κείμενο στον πελάτη θα θέλαμε να ρίξουμε μια τελευταία «ανθρώπινη ματιά» για να νοιώσουμε απόλυτα σίγουροι. Διότι πολύ απλά η τεχνητή νοημοσύνη δεν μπορεί να υποκαταστήσει την ανθρώπινη. Ο επαγγελματίας μεταφραστής είναι σε θέση να αντιληφθεί και να διορθώσει μικρές ανεπαίσθητες ατέλειες συνδέοντας ιδανικά λέξεις και φράσεις με το όλο κείμενο.
Κάθε γλώσσα έχει την πολυπλοκότητά της και τα χαρίσματά της. Δημιουργήθηκε από ανθρώπους για να εξυπηρετεί ανθρώπους. Όσο κι αν εξελιχθούν οι μηχανικοί τρόποι διασύνδεσης και μετάφρασης μιας γλώσσας σε μια άλλη, πάντα ο δημιουργός θα έχει τον τελευταίο λόγο για να αποδώσει με ακρίβεια λέξεις και νοήματα ανάμεσα σε 2 διαφορετικές γλώσσες.
Ο δημιουργός….ο άνθρωπος!!
